ثروت گزارش می دهد؛
ثروت: ایران با داشتن حدود ۱۶ درصد از ذخایر اثبات شده گاز طبیعی جهان، دومین کشور دارنده ذخایر گازی و سومین تولید کننده گاز طبیعی در جهان است. اما به گفته محمدرضا عارف، معاون اول رئیس جمهور کشور با ناترازی روزانه حدود ۲۶۰ میلیون متر مکعب گاز روبروست که در فصل زمستان و با افزایش مصرف خانگی و صنعتی، این ناترازی به یک مسئله بحرانی تبدیل می‌شود. گفته می‌شود تولید گاز در فصل زمستان به حدود ۸۳۰ تا ۱۵۰ میلیون متر مکعب در روز می‌رسد اما میزان مصرف بسیار بیشتر از مقدار تولید است و سالانه ۴ تا ۵ درصد رشد دارد. برآوردها نشان می‌دهند ناترازی گاز سالانه خسارتی در حدود ۱۵ میلیارد دلار یعنی معادل ۵ ماه درآمد نفتی، به کشور زیان وارد می‌کند. موضوعی که به نظر می رسد در سالجاری نیز قطعی گاز صنایع را رقم زند اگرچه که کارشناسان معتقدند قطع کردن گاز صنایع از لحاظ اقتصادی مضر است و قطع کردن گاز خانگی از لحاظ سیاسی و اجتماعی مشکل زاست. در نتیجه در کوتاه مدت باید با راهکارهایی مانند خرید گاز، ناترازی را جبران کرد اما در بلند مدت باید به فکر راهکارهایی مانند متناسب سازی قیمت انرژی، صرفه‌جویی و ذخیره‌سازی منابع بود.
سعید میرترابی کارشناس انرژی در گفتگو با «ثروت »گفت: مصرف انرژی در بخش‌های مختلف بهینه نیست و هر سال رشد می‌کند. تولید نمی‌تواند پا به پای مصرف رشد کند در نتیجه این ناترازی سالانه افزایش پیدا می‌کند. در صورت افزایش مصرف سالانه هر کشور با هر سطح تولید، به حدی خواهد رسید که دیگر تولید جوابگوی مصرف نخواهد بود. برای کاهش مصرف می‌توان راهکارهای مختلفی اتخاذ کرد که یکی از این راهکارها افزایش قیمت انرژی است. قیمت انرژی در ایران در مقایسه با شرایط بین‌الملل، بسیار پایین است و در نتیجه مصرف بی‌رویه آن زیاد است.
وی در ادامه افزود: از سوی دیگر از منابع انرژی، بهره‌برداری بهینه نمی‌شود. در ایران طراحی مصرف انرژی بر روی سوخت‌های فسیلی و بیشتر بر روی گاز است. به همین دلیل سهم گاز برای تامین انرژی گرمایی بسیار بالا رفته است. این اتفاق به تدریج و در طی زمان طولانی رخ داده است‌. در نتیجه با سرد شدن هوا، فشار بر روی منابع گازی بیشتر شده و کشور دچار ناترازی می‌شود. بخش‌هایی در فصل‌های سرد از گاز مصرف می‌کنند که در فصول گرم، نیازی به مصرف ندارند.
میرترابی به بحث وابستگی به یک یا دو منبع انرژی اشاره کرد و گفت: کشورهای مختلف سبد انرژی خود را متنوع کرده‌اند و تنها به یک یا دو انرژی وابسته نیستند. در کشورهای دیگر اقداماتی صورت گرفته است تا نیاز به مصرف گاز کمتر شده و بهینه‌سازی شود. بخشی به صورت استفاده از برق است. در ایران زیاد نمی‌توان به برق وابسته شد زیرا ناترازی در تولید و مصرف برق نیز وجود دارد. بحث ذخیره سازی انرژی نیز مطرح است و در دنیا، گاز را نیز ذخیره می‌کنند.
این کارشناس انرژی هزینه بالای ذخیره سازی گاز را مطرح کرد و گفت: سیستم‌های ال ان جی وجود دارند که گاز جامد را به گاز مایع تبدیل می‌کنند اما این کار گران است. در گذشته اقداماتی در این مسیر صورت گرفت اما متوقف شد. با تبدیل گاز به مایع، قابلیت انتقال افزایش پیدا می‌کند. ولی هزینه آن بالاست و به دلیل مسائل سیاسی و تحریم‌ها، این پروژه‌ها به شکلی که برنامه‌ریزی شده بود پیش نرفت و متوقف شدند. می‌توان گاز تولیدی بعضی از مخازن را با تزریق گاز در ایام تابستان، بخش زیادی را استحصال کرد. چون زمانی که میادین نفت و گاز فعال هستند، گاز تولید شده و میزان زیادی از آن هدر رفته و می‌سوزد. باید بر روی این مسئله سرمایه‌گذاری شود تا این اتفاق نیفتد.
وی در ادامه افزود: این امکان وجود دارد که بعضی از مخازن شناسایی شوند و به آنها گاز تزریق شود و در زمان نیاز از این مخازن استفاده شود. این کار نیاز به برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری دارد. اگرچه در حال حاضر چنین برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری بر روی این مسائل نیست اما کشور مجبور است به این سمت حرکت کند تا بتواند ناترازی خود را از بین ببرد. برای حل ناترازی گاز باید چند سری راهکار در نظر گرفت. راهکارهای کوتاه مدت کم کردن یا تغییر ساعات کار صنایع است. با این کار مصرف گاز پایین می‌آید. صنایعی در کشور وجود دارند که به شدت گاز بالای مصرف می‌کنند. یکی از این صنایع فولاد است.
میرترابی قطع کردن گاز خانگی را نیز یکی از راهکارها خواند و گفت: از لحاظ اقتصادی، قطع کردن گاز صنایع اشتباه است اما در اینجا بحث‌های اجتماعی و سیاسی نیز مطرح می‌شود. قطع کردن انرژی در بخش خانگی هزینه های اجتماعی و سیاسی زیادی دارد. در مدیریت انرژی باید مجموعه‌ای از ملاحظات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی را با هم در نظر گرفت. صرفاً نمی‌شود با یک نگاه مدیریت را انجام داد. در کوتاه مدت حتی با خرید گاز می‌توان ناترازی را کنترل کرد. اما در دراز مدت باید به راهکارهایی مانند متناسب سازی قیمت انرژی، صرفه جویی و ذخیره سازی منابع روی آورد که مشکلات در این زمینه کمتر شود.
وابستگی بیش از حد سبد انرژی کشور به گاز و مصرف غیر بهینه از مهمترین دلایل ناترازی در کشور شمرده می‌شوند. این امر نه تنها در بخش خانگی، بلکه در صنایع نیز پررنگ است. صنایع ایران به ویژه فولاد دو برابر استانداردهای جهانی انرژی مصرف می‌کنند‌. جمع آوری گاز فلر هم یکی دیگر از راهکارهای مهم برای رفع ناترازی انرژی در نظر گرفته می‌شود زیرا با این کار کشور می‌تواند روزانه ۵۰ میلیون متر مکعب گاز به شبکه تزریق کند. بهینه سازی مصرف انرژی نیز اهمیت بسیاری دارد زیرا تنها یک ششم پروژه‌های تولیدی جدید، هزینه بر است.
برای رسیدن به راه‌حل‌های پایدار، باید بین تمام نهادهای مرتبط یک رویکرد جامع و هماهنگ به وجود بیاید. بهینه سازی مصرف از طریق آموزش و فرهنگ سازی، سرمایه‌گذاری در توسعه میادین گازی جدید، نوسازی زیرساخت‌های موجود و استفاده از تکنولوژی‌های جدید، کارهایی است که می‌تواند به کاهش ناترازی کمک کند. اصلاح سیاست‌های قیمت گذاری و کاهش یارانه‌های انرژی نیز باعث می‌شود مصرف بی‌رویه کاهش پیدا کرده و سیستم کارایی خود را افزایش دهد. علاوه بر این توسعه انرژی‌های تجدید پذیر به عنوان یک راه حل پایدار و محیط زیستی نیز باید مورد توجه قرار گیرد. توجه به این موارد می‌تواند ناترازی را در کشور کاهش داده و آن را از بین ببرد در غیر این صورت، این ناترازی هر سال ضرر و زیان بالاتری به اقتصاد وارد خواهد کرد.