ثروت: آب انبار دیوان‌خانه شیراز، یکی از آثار تاریخی ارزشمند دوران زندیه است که به دستور کریم‌خان زند در فاصله سال‌های ۱۱۶۳ تا ۱۱۹۳ هجری قمری ساخته شد. این سازه تاریخی که در شمال شرقی میدان توپخانه شیراز و در کنار ساختمان دیوان‌خانه قرار دارد، سال‌ها محل ذخیره و توزیع آب شرب مردم شیراز بود. آب‌انبارهای کریم‌خانی شیراز، شامل چهار آب انبار مهم از دوره زندیه هستند که با معماری برگرفته از دوران صفویه ساخته شده‌اند.
با گذشت زمان و تغییر نیازهای شهری، این بنا کاربری اولیه خود را از دست داد و متروکه شد. اما در سال ۱۳۸۸، با تلاش معماران علی سوداگران و نازنین کازرونیان، این آب انبار احیا شده و به موزه سازه‌های آبی استان فارس تغییر کاربری داد.
این موزه با هدف معرفی سازه‌های آبی تاریخی، همچون پل‌ها، بندها، قنات‌ها، حمام‌ها و آسیاب‌های آبی، طراحی و تجهیز شد. بازدیدکنندگان از طریق ۲۴ تابلو و ۸ ماکت، با تاریخچه و عملکرد سازه‌های آبی استان آشنا می‌شوند. این موزه بر محوریت حضور فیزیکی آب شکل گرفت، تا اهمیت مدیریت و استفاده از آب در طول تاریخ را برای مخاطبان بازتاب دهد.
ایده طراحی الهام گرفته از معبد آناهیتا بیشاپور بود، به طوری که در کف موزه لایه‌ای از آب به عمق ۱۰ سانتی‌متر قرار داده شد. این آب علاوه بر انعکاس محیط، حس تقدس آب را به عنوان عنصر حیات در تاریخ ایران بازنمایی می‌کند. نورپردازی ویژه نیز فضایی گرم و روحانی خلق کرده است که در تضاد با رنگ سرد ساروج و آب راکد کف، زیبایی بصری چشم‌نوازی پدید آورده است.
برای احیای این سازه، از مصالح مدرن و مقاوم استفاده شد. شیشه‌های لمینیت شده سکوریت و استیل ضد زنگ برای سازه‌های الحاقی انتخاب شد تا کمترین تاثیر بصری را بر معماری تاریخی بنا داشته باشد. کف موزه از شیشه‌ای شفاف پوشیده شده است که بازدیدکنندگان هنگام قدم زدن بر روی آن، حس معلق بودن روی آب را تجربه می‌کنند. همچنین فریم‌ها و اتصالات از استیل ضد زنگ انتخاب شد تا مقاومت لازم را در برابر رطوبت تضمین کند. این سازه‌های الحاقی به صورت پیش‌ساخته تولید شده و پس از حمل به محل، با پیچ و مهره‌های استیل بر روی پایه‌های قابل تنظیم نصب شدند.
راه‌پله سنگی سه متری که به مخزن اصلی آب انبار منتهی می‌شود، نیز با حفظ اصالت مرمت شد. برای حفظ ایمنی بازدیدکنندگان به دلیل شیب زیاد پله‌ها، نرده‌هایی از جنس استیل در مسیر نصب شد و کف شیشه‌ای آن با تکنیک سندبلاست، زبری لازم را برای جلوگیری از لغزش ایجاد کرد.
توجه به نورپردازی مناسب، از دیگر ویژگی‌های برجسته این پروژه است. چراغ‌های LED کم مصرف و ایمن به گونه‌ای نصب شدند که منابع نور مستقیماً دیده نشوند و تنها سایه‌روشن‌های لطیفی در محیط پدید آورند. نور کهربایی دیوارهای آجری، در کنار انعکاس آب در کف موزه، فضایی گرم و معنوی ایجاد کرده که یادآور تقدس آب در فرهنگ ایرانی است.
آب انبار دیوان‌خانه نمونه‌ای موفق از احیای بناهای تاریخی با حفظ اصالت و بهره‌گیری از فناوری‌های معاصر است. این پروژه نه تنها جلوه‌ای از توانایی معماری معاصر ایران در تلفیق عناصر تاریخی و مدرن است، بلکه اهمیت سازه‌های آبی تاریخی را نیز به نسل‌های جدید یادآور می‌شود. با این حال، تنها این آب انبار احیا شده و دیگر آب انبارهای تاریخی شیراز همچنان در وضعیت متروکه قرار دارند.
تبدیل این بناهای ارزشمند به موزه‌های گالری، همانند تجربه موفق آب انبار دیوان‌خانه، می‌تواند گامی مؤثر در احیای این آثار باشد. چنین تغییر کاربری‌هایی، علاوه بر افزایش آگاهی عمومی نسبت به تاریخچه مدیریت منابع آب، ظرفیت‌های گردشگری شیراز را نیز ارتقا خواهد داد. به‌ویژه با توجه به موقعیت مکانی آب انبارهای کریم‌خانی در نزدیکی جاذبه‌هایی چون حافظیه، حمام وکیل و بقعه هفت تنان، این سازه‌ها می‌توانند به حلقه‌های مکمل گردشگری فرهنگی شیراز تبدیل شوند. پروژه احیای آب انبار دیوان‌خانه نمونه‌ای ارزشمند از مرمت و بازآفرینی آثار تاریخی است که تلفیق معماری سنتی و فناوری‌های مدرن را به نمایش می‌گذارد. حفظ و مرمت چنین بناهایی، نیازمند همکاری مستمر میان معماران، مدیران شهری و مردم محلی است تا این میراث گرانبها برای نسل‌های آینده حفظ شود.