ایران، با منابع سرشار نفت و گاز، سال‌ها خود را در حاشیه ی امن تأمین انرژی می‌دید؛ اما امروز، معادلات تغییر کرده‌اند. در حالی که بسیاری از کشورهای پیشرفته و نوظهور با شتاب به سوی انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت می‌کنند، ایران گرفتار بحرانی پنهان ولی جدی به نام ناترازی انرژی شده است؛ بحرانی که نه فقط برق، بلکه آب، گاز و حتی تولید صنعتی را تهدید می‌کند. اکنون، بیش از هر زمان دیگری، نیاز است با نگاهی اقتصادمحور، تولیدگرا و آینده‌نگر به سراغ استفاده ی حداکثری از انرژی‌های تجدیدپذیر به‌ویژه ” باد و خورشید ”  برویم.

بحران ناترازی: فقط کمبود برق نیست

گزارش‌های رسمی نشان می‌دهند که در تابستان و زمستان‌های اخیر، کشور با کمبود چندین هزار مگاوات برق مواجه بوده است. این کمبود، علاوه بر خاموشی‌های خانگی و صنایع بزرگ، باعث شده نیروگاه‌ها برای تأمین برق، گاز را با سوخت مایع جایگزین کنند؛ موضوعی که نه‌تنها راندمان پایین دارد، بلکه آلودگی هوا، هزینه‌های مضاعف و تخریب زیرساخت‌ها را در پی دارد. این ناترازی انرژی، آرام‌آرام در حال تبدیل‌شدن به گلوگاه توسعه ی اقتصادی کشور است.

چرا انرژی تجدیدپذیر؟ چرا الان؟

در شرایط کنونی، انرژی‌های تجدیدپذیر نه یک گزینه، بلکه ضرورتی استراتژیک هستند. دلایل روشن‌اند:

کاهش هزینه تولید:

قیمت ساخت نیروگاه‌های خورشیدی و بادی طی دهه ی اخیر در دنیا بیش از ۷۰٪ کاهش یافته و در ایران نیز با حمایت هدفمند دولت، امکان بازگشت سرمایه در کمتر از ۵ سال وجود دارد.

ظرفیت جغرافیایی بالا:

ایران از نظر تابش خورشید جزو ۱۰ کشور اول جهان است. مناطقی مانند یزد، کرمان، سیستان، سمنان و خراسان جنوبی به‌طور متوسط بیش از ۳۰۰ روز آفتابی در سال دارند. همچنین دشت‌های سیستان، مناطق مرزی خراسان شمالی و کرمانشاه از مستعدترین مناطق برای احداث مزارع بادی هستند.

آب کمتر، انرژی بیشتر:

نیروگاه‌های تجدیدپذیر برخلاف نیروگاه‌های حرارتی و آبی، مصرف آب ندارند. در کشوری که منابع آبی در حال نابودی هستند، این مزیت قابل چشم‌پوشی نیست.

سود اقتصادی برای کشور و مردم

بنا بر برآوردهای وزارت نیرو و مرکز پژوهش‌های مجلس، اگر ایران تنها ۱۰٪ از ظرفیت خورشیدی و بادی خود را فعال کند، می‌تواند:

سالانه بیش از ۵ میلیارد دلار صرفه‌جویی ارزی از محل کاهش مصرف گاز نیروگاهی داشته باشد؛

ظرفیت صادرات برق به کشورهای همسایه را تا دو برابر افزایش دهد؛

بیش از ۲۰۰ هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کند؛

با جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، زنجیره‌ای پویا از تولید، نصب، تعمیر و صادرات تجهیزات شکل دهد.

راهکارهای عملیاتی برای دولت و مدیران ارشد

۱. تدوین مشوق‌های هوشمند مالیاتی و بانکی برای کسب‌وکارهای فعال در حوزه تجدیدپذیر؛

۲. اجبار صنایع پرمصرف (مانند فولاد و سیمان) به تأمین بخشی از برق خود از منابع تجدیدپذیر؛

3. حمایت از نیروگاه‌های خورشیدی خانگی با خرید تضمینی برق به نرخ اقتصادی برای ۱۰ سال؛
4. ایجاد شهرک‌های انرژی پاک در استان‌های محروم با مدل‌های مشارکت عمومی-خصوصی؛
5. تدوین قانون جامع ” گذار انرژی ” با نقش‌آفرینی وزارت نیرو، صمت، سازمان محیط زیست و اتاق بازرگانی.

توصیه‌های کاربردی برای مصرف‌کنندگان خانگی

برای مردم، انرژی تجدیدپذیر می‌تواند راهی برای استقلال، پس‌انداز و حتی درآمد باشد:

نصب پنل‌های خورشیدی پشت‌بامی با تسهیلات دولتی؛ بازگشت سرمایه در ۳ تا ۵ سال؛

استفاده از آبگرمکن‌های خورشیدی در مناطق آفتابی؛ کاهش مصرف گاز تا ۶۰٪ در تابستان؛

استفاده از پنکه و روشنایی کم‌مصرف در کنار ذخیره برق روز برای شب؛

آموزش و فرهنگ‌سازی مصرف هوشمندانه انرژی از طریق مدارس و رسانه‌ها.

نتیجه‌گیری: یک ” فرصت اقتصادی بزرگ ” در دل بحران

اگر امروز برای گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر اقدام نکنیم، فردا نه‌تنها با بحران‌های انرژی و زیست‌محیطی بزرگ‌تری مواجه خواهیم شد، بلکه از قافله ی اقتصاد جهانی عقب خواهیم ماند. ایران با منابع بادی و خورشیدی غنی، موقعیتی بی‌بدیل دارد تا از بحران، فرصت بسازد. انرژی پاک فقط یک انتخاب نیست؛ راه نجات اقتصاد ملی، صنایع تولیدی، و حتی معیشت خانوارهاست. وقت آن رسیده که با تصمیم‌های شجاعانه و علمی، آینده‌ای پایدار برای ایران بسازیم.