میراث یک منبع اقتصادی

ونوشه شکری

امروزه میراث فرهنگی به عنوان یک اهرم مهم برای توسعه اقتصادی جهانی به حساب می آید. همچنین ابزاری برای  فعالیت های اوقات فراغت، فرصتی برای ایجاد مشاغل جدید مناطق محروم و نوآوری های اقتصادی در نظر گرفته شده است. میراث تاریخی قابلیت های مهمی در ایجاد سود فرهنگی دارند. منشور “بورا “ ارزش تاریخی یک مکان را با اهمیت فرهنگی آن مکان همراه و مرتبط می‌داند. این منشور، دلایل اهمیت این ارزش‌های فرهنگی را این گونه بیان می‌کند: مکان‌های دارای اهمیت فرهنگی موجب غنای زندگی مردم می‌شوند و با ارتباط بخشیدن به اجتماع محلی و منظر با گذشته و تجارب زندگی گذشتگان حسی عمیق و الهام بخش ایجاد می‌نمایند. اماکن واجد اهمیت فرهنگی] به مثابه مستنداتی تاریخی و تجلی ملموس هویت و تجارب گذشتگان هستند. اماکن دارای اهمیت فرهنگی، تنوع اجتماعات محلی ما را منعکس می‌کنند و با ما در مورد گذشته‌ای که مناظر را به وجود آورده اند، سخن می‌گویند. آنها غیرقابل جایگزین و گرانبها هستند سرمایه فرهنگی هم ارزش فرهنگی می آفریند و هم ارزش اقتصادی، در حالیکه سرمایه معمولی تنها  ارزش اقتصادی می آفریند.

حفاظت از اماکن تاریخی می تواند منافع و فوایدی نیز داشته باشد این منافع طیف گستردهای از منافع تجاری (نظیر مواردی که با گردشگری محقق می شود)، تا منافع ناملموس تر اجتماعی (نظیر حس مکان، تعلق، روح تاریخی و ارزش های اجتماعی، آموزشی و پژوهشی)، را دربر می گیرند. گردشگری فرهنگی میراث فعالیتی است که حاصل تعامل بین گردشگر، عرضه کننده و مکان میراث می باشد . البته، فعالیت های حفاظتی برای نسل های آینده نیز مفید و نافع خواهد بود فعالیت های حفاظتی با حفظ اماکن تاریخی موجود، توسعه و ارتقاء سرمایه فرهنگی یک اجتماع محلی را تسهیل میکند. در این مورد تروسبی می‌گوید: ” سرمایه فرهنگی را می‌توان همانند سرمایه مادی دانست که اگر نادیده گرفته شود، محتوای  آن فاسد خواهد شد. می‌توان ارزش دارایی سرمایه فرهنگی موجود را با سرمایه گذاری در نگهداری یا بهبودبخشی آن، ارتقاء داد؛ می توان با سرمایه گذاری جدید سرمایه جدید فرهنگی پدید آورد. اگر این تفاسیر مورد قبول واقع شود، مسأله عزم اجتماعی در خصوص این گونه سرمایه فرهنگی را می‌توان در چارچوب تحلیل سود هزینه اجتماعی لحاظ نمود و رهیافت به آن با, رتبه بندی پروژه ها براساس نرخ بازگشت سرمایه اجتماعی درآمد اجتماعی آنها، انجام شود”.

   احیا بناهای تاریخی

اﺣﯿﺎء ﻓﺮاﯾﻨﺪي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﯽ آن ﯾﮏ داراﯾﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻌﻤﯿﺮ ﯾﺎ اﯾﺠﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮات، ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﮐﺎرﺑﺮدي ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺿﻤﻦ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮدي اﻣﺮوزي، ﺑﺨﺶ ﻫﺎ و اﺟﺰاﯾﯽ از داراﯾﯽ را ﮐﻪ واﺟﺪ ارزش ﻫﺎي ﺑﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﺗﺎرﯾﺨﯽ، ﻣﻌﻤﺎري، ﯾﺎ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﺳﺖ، ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ. اﯾﻦ واژه ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﯾﮕﺎﻧﮕﯽ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺨﺶ ﻫﺎي از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﻪ اﺛﺮ ﯾﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﻀﺎﯾﯽ اﺳﺖ، ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﮐﻠﯿﺖ ، ﺧﺪﺷﻪ دار ﺷﺪه را از ﻧﻮ اﯾﺠﺎد ﮐﺮد . ﺑﻪ ﺳﺨﻦ دﯾﮕﺮ، اﺣﯿﺎء ﯾﺎ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻨﺎ، ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ و ﯾﺎ ﻓﻀﺎي ﺷﻬﺮي اطلاق ﻣﯽ ﮔﺮدد. احیا به معنی یکسری اقدامات مبتنی بر برنامه ریزی است که برای بهبود فعالیت های اجتماعی و اقتصادی یک منطقه تاریخی یا شهر تاریخی یا یک بنا که حیات عملکردی اصلی خود را از دست داده ، ضروری به شمار می رود. یک منطقه تاریخی که از نظر اقتصادی فرسوده شده باشد، ممکن است نیاز به توانبخشی تعداد زیادی از اماکن نمونه و همچنین بناهای متروکه که زاید بر احتیاج هستند داشته باشد. سیر ورودی پروژه احیاء، بنای قابل احیاء و مسیر خروجی آن بنای احیاء شده است. چرخه حیات پروژه احیاء پس از تخصیص کاربری و اعمال چارچوب های بهره برداری و چارچوب‌های حفاظتی پایان می یابد. در ادامه پروژه احیاء و برای اعمال کاربری جدید و به منظور بهره گیری از ظرفیتهای اثر با رعایت ضوابط حفاظت و نگهداری مصوب، عملیات بهره برداری آغاز می شود.

   ارزش، تهدیدها و فرصت های میراث تاریخی

با توجه به نقش اقتصادی بناهای تاریخی ارزشمند در توسعه محله ای و شهری می توان اذعان کرد که دولت به عنوان متولی اصلی ساماندهی و برنامه ریزی بناهای میراثی شهر، بایستی بسته های تشویقی مناسبی را هم برای صاحبان این بناها و هم سرمایه گذاران در نظر بگیرد تا منافع اجتماعی- اقتصادی این بناهای ارزشمند در اختیار همگان قرار گیرد . ابن مشوق ها که باید در جهت حفاظت،بازسازی،بازآفرینی و احیا این بناهای تاریخی ارائه گردد. لازم است تا منافع مالی و اقتصادی سرمایه گذار را نیز تامین نماید و از نظر اقتصادی گزینه مناسبی برای سرمایه گذار محسوب گردد؛ در واقع در هزینه های جایگزین برای شخص سرمایه گذار، احیا بناهای تاریخی ارز تجاری و اقتصادی بیشتری را نسبت به گزینه های جایگزین ایجاد نماید

امروزه اقتصاد فرهنگ و هنر، بخشی تفکیک ناپذیر از اقتصاد کلان کشورها است که می تواند نقش عمده ای در رشد و توسعه ‏اقتصادی به خصوص در حوزه صنعت گردشگری، اشتغالزایی و تولید ایفا نماید. از این رو، کشورهایی که سابقه غنی تمدنی و ‏تاریخی دارند، ثروت بالقوه و خدادی بی شماری در اختیارشان است که با برنامه ریزی و سیاست گذاری مناسب، می توانند علاوه ‏بر فعال کردن بخش فرهنگ و هنر و معرفی آن به جهانیان، از ظرفیت‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آن نیز بهره مند شوند.