ثروت گزارش می دهد؛
گفته شده مجلس به دنبال واگذاری مسکن و زمین رایگان برای اقشار کم درآمد است. یکی از مهمترین مسائل مرتبط با مسکن، تاثیر قیمت زمین بر هزینه نهایی ساخت و عرضه آن است. در ایران سهم هزینه زمین در قیمت نهایی مسکن گاهی به بیش از ۵۰ درصد می‌رسد. این موضوع باعث شده بعضی از افراد ایده واگذاری رایگان زمین به مردم را برای کاهش قیمت مسکن پیشنهاد کنند. اگرچه این ایده در ظاهر جذاب است اما بعضی از کارشناسان معتقدند این کار تنها باعث ایجاد رانت و دلالی شده و سود این کار به جمعیت هدف آن که اقشار ضعیف و کم درآمد است، نمی‌رسد.
آمارها نشان می‌دهد در شهرهای بزرگ مانند تهران، قیمت زمین به طور متوسط ۶۰ درصد از هزینه نهایی مسکن را تشکیل می‌دهد. در مناطق مرکزی شهر این سهم حتی به ۷۰ درصد نیز می‌رسد. در شهرهای کوچکتر یا مناطق کم توسعه یافته نسبت زمین به قیمت مسکن به حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش پیدا می‌کند. اما عمده بازار در اختیار خرید سرمایه ای است و مصرف کننده نهایی یا خانه اولی‌ها، به دلیل کاهش دستمزدها و قیمت بالای مسکن، توان خرید آن را از دست داده‌اند.
حسام عقبایی مدیر سابق اتحادیه صنف مشاوران املاک در گفتگو با «هدف و اقتصاد» گفت: عمده بازار مسکن در دست خریداران سرمایه‌ای است. افرادی در بازار خرید و فروش هستند که مصرف کننده نیستند زیرا مصرف کننده واقعی قدرت خرید ندارد. افراد مصرف کننده نیز غالباً کسانی هستند که خانه‌ای دارند و قصد دارند آن را بزرگتر کنند یا پولی خارج از برنامه به دستشان رسیده است مثلاً ارث برده‌اند، ماشین فروختند یا پولی به دستشان رسیده است. به نظر می‌رسد ۷۰ درصد معاملات در شهرهای کوچک و ۸۰ درصد معاملات در شهرهای بزرگ، به معاملات سرمایه‌ای اختصاص دارند. بقیه معاملات از ویلا و زمین گرفته تا آپارتمان و مغازه و سایر واحدهای مسکونی، غالباً به هدف سرمایه‌ای تهیه می‌شود.
اگر زمین رایگان توزیع شود، دلالان و سوداگران بازار مسکن ممکن است زمین‌ها را خریداری کرده و با قیمتی بالاتر به فروش برسانند. این موضوع می‌تواند مشکلاتی مانند دلالی و افزایش قیمت را در بازار زمین و مسکن تشدید کند. بیت الله ستاریان، کارشناس مسکن در گفتگو با هدف و اقتصاد گفت: زمین رایگان نباید در اختیار کسی قرار بگیرد زیرا سازندگان قیمت زمین را هم به قیمت مسکن اضافه خواهند کرد. با این کار تنها رانت ایجاد می‌شود. قیمت مسکن موضوعی نیست که با دادن رانت پایین بیاید و بازار مسکن با این کار به ثبات نخواهد رسید. با این رانت‌ها شاید بتوان برای عده‌ای خانه ساخت اما اکثر جامعه از آن منتفع نمی‌شوند. باید پول حاصل از فروش زمین با مکانیزم‌های دیگری برای جامعه مصرف شود.
واگذاری رایگان زمین به معنای کاهش درآمد دولت از فروش آن و افزایش هزینه‌ها برای ایجاد زیرساخت‌ها (مانند جاده‌ها، شبکه برق و غیره) است. اگر دولت بخواهد در یک منطقه هزار هکتار زمین رایگان توزیع کند، هزینه ایجاد زیرساخت‌ها به میلیاردها تومان می‌رسد. ستاریان نیز معتقد است وظیفه اصلی دولت تسهیلگری در ساخت و ساز است. وظیفه اصلی و به نوعی تنها وظیفه وزارت راه و شهرسازی نیز تولید زمین مسکونی مناسب و واگذاری آن به گروه‌های سازنده است.
این کارشناس مسکن در ادامه گفت: گروه‌های سازنده مسکن می‌توانند شامل انبوه سازان یا تعاونی‌های تولید مسکن باشند. اما زمین‌های مناسب شهری و قابل سکونت، باید با طی روندهای حقوقی به اشکال مختلف در اختیار این سازندگان قرار بگیرد. وظیفه وزارت راه و شهرسازی دخالت در کار ثبت نام مسکن یا تولید آن نیست. بلکه باید زمین مناسب را با قیمت مناسب در اختیار بخش خصوصی قرار دهد تا تولید مسکن در کشور افزایش پیدا کند. این وظیفه‌ای است که هیچ ارگان یا سازمان دیگری در کشور ندارد.
پژمان جوزی رئیس انجمن صنعت ساختمان نیز در همایشی به انتقاد از تصمیمات نادرست در این صنعت پرداخت و گفت: وظیفه دولت نقش رگولاتوریست و باید کارها به بخش خصوصی واگذار شوند. قوانین ناگهانی و تصمیمات پشت درهای بسته شده باعث تولید رانتخواران می‌شوند که راه سازندگان واقعی را مسدود می‌کنند. بخش خصوصی می‌تواند در کنار دولت کشور را آباد کند. این بخش به دنبال رانت یا زمین رایگان نیست بلکه تنها نیاز دارد که دولت در مسیر فعالیتش مانع ایجاد نکند.
دولت بارها وعده داده است که با ورود به بازار مسکن، می‌تواند این بازار را ساماندهی کند. اما بعد از ورود دولتی‌ها، نه تنها مشکلات این حوزه کمتر نشده است بلکه بهره‌وری آن بسیار پایین آمده و مشکلات سازندگان روز به روز افزایش پیدا می‌کند. وظیفه دولت دخالت در بخش اجرا نیست بلکه باید پایش را از کفش بخش خصوصی درآورده و بخش خصوصی را تشویق به حضور در این حوزه کند. حوزه‌ای که دادن زمین مفت به عده‌ای، مشکلات آن را از بین نخواهد برد.