ثروت از وضعیت گرانی سیب زمینی در بازارگزارش می دهد؛
برای دستیابی به رشد اقتصادی یا ارزش افزوده مطلوب در بخش کشاورزی باید از عوامل و نهاده‌های تولید مانند نیروی کار ،سرمایه، انرژی و نهاده های مصرفی دیگر مانند بذر و کود های شیمیایی و آلی، ماشین آلات ،منابع مالی و تسهیلات به درستی استفاده کنیم و دچار ضایعات و مصرف بی رویه و بیهوده نشویم . در صورت استفاده ی مطلوب از نهاده‌ها به تولید کمی و کیفی می رسیم به عبارتی رفاه نسبی تولیدکنندگان و بهره‌برداران عرصه کشاورزی تامین خواهد شد و محیط زیست و زندگی انسان‌ها آسیب نمی‌بیند و همچنین ساختار اقتصادی و شاخص‌های کلان مانند تولید پایدار، تورم ،اشتغال و هزینه‌های تولید نیز به سامان می رسد.
صادرات بی‌رویه سیب‌زمینی به عراق، ترکمنستان، قزاقستان، حاشیه خلیج‌فارس و… باعث شد ایران که یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سیب‌زمینی در خاورمیانه است، دست به واردات سیب‌زمینی بزند. اگر ۵۰ تا ۶۰ هزار تن سیب‌زمینی به‌صورت احتیاطی ذخیره شده بود، اکنون با چنین افزایش قیمتی مواجه نمی‌شدیم.در واقع نبود مدیریت مناسب در بخش های مختلف بخصوص در بخش کشاورزی همیشه باعث مشکلات عدیده ای شده است.هر ساله شاهد افزایش بی رویه محصولاتی هستیم که از عدم برنامه ریزی مناسب در این بخش حکایت دارد چون کشاورزان هر سال که محصولی را می کارند و بفروش نمی رسد سال بعد همه کشاورزان سراع آن محصول نمی روند و تورم بوجود می آید این از نبود مدیریت یکسان در وزارت کشاورزی حکایت دارد.
به باور برخی کارشناسان، تولیدات بخش کشاورزی طی سال‌های گذشته با چالش‌‌‌های مختلفی مواجه بوده است. به عبارتی می‌توان گفت عدم‌سرمایه‌گذاری زیربنایی، زیاد بودن پسماندها و تلفات محصول، ضعف اشتغال‌زایی، عدم‌توجه به صنایع تبدیلی، فرآوری و بسته‌‌‌بندی محصولات و تحریم‌‌‌های صورت‌‌‌گرفته برای صادرات کالاهای کشاورزی، از آسیب‌‌‌های مهمی به شمار می‌‌‌‎رود که بر این بخش وارد آمده است. همچنین می‌توان گفت یکی دیگر از مهم‌ترین عوامل کاهش تولید در بخش کشاورزی، به دلیل خشکسالی و تغییرات اقلیمی است.
فرسودگی تجهیزات و ماشین آلات ، عملکرد ضعیف در حوزه مردمی کردن اقتصاد ، وجود طرح‌های عمرانی نیمه تمام ، مقررات دست و پاگیر و دیوان سالاری شدید در حوزه کسب و کار ، نظارت و کنترل ناپایدار و ضعیف و سرمایه‌گذاری کم روی فناوری اشاره کرد.
مهندس«خدابخش داودی‌نصر» اظهار کرد: بهره وری یعنی استفاده درست و صحیح از امکانات ، منابع و سرمایه‌های موجود و آنچه که در حال حاضر در اختیار داریم، یعنی طوری با سرمایه فعلی برخورد و رفتار کنیم که هم هزینه‌های انجام شده را تامین کند و هم سود و منفعت به دنبال داشته باشد.
این کارشناس ارشد ترویج با بیان اینکه بهره وری یعنی تولید بیشتر با هزینه کمتر،تصریح کرد: هزینه‌های تولید را کم کنیم و تولید را از نظر کمیت و کیفیت بالا ببریم لذا بهره وری هم به تولید و هم به نهادهای تولید شامل نیروی کار ، سرمایه ،ماشین آلات، سم ، کود، بذر، آب، انرژی، تسهیلات بانکی ،مدیریت، زمان ،آموزش و پژوهش مربوط است، پس به طور کلی باید بهره‌وری برقرار کردن رابطه بین هزینه ها و میزان تولید است.
این مدرس دانشگاه با اشاره به اهمیت و ضرورت بهره وری، ادامه داد: محدودیت منابع و امکانات ، افزایش جمعیت ، تقاضای روزافزون برای غذا و محدودیت‌های خاص برای سرمایه‌گذاری جدید در بخش کشاورزی، ضرورت بهره وری را دوچندان کرده است . توجه به مقوله مهم بهره وری یعنی این که ما به عنوان تولید کننده برای رسیدن به تولید مناسب و پایدار و استفاده ی بموقع و به اندازه از نهاده‌ها، برنامه داشته باشیم و برنامه را به درستی مدیریت کنیم . بی توجهی به بهره وری به معنای افزایش هزینه‌ها ، کاهش و ناپایداری تولید از نظر کمیت و کیفیت می باشد. رشد اقتصادی و به تعبیری ارزش افزوده با مقوله مهم بهره وری ارتباط مستقیم دارد.
داودی‌نصر در خصوص بهره وری در کشاورزی گفت: برای دستیابی به رشد اقتصادی یا ارزش افزوده مطلوب در بخش کشاورزی باید از عوامل و نهاده‌های تولید مانند نیروی کار ،سرمایه، انرژی و نهاده های مصرفی دیگر مانند بذر و کود های شیمیایی و آلی، ماشین آلات ،منابع مالی و تسهیلات به درستی استفاده کنیم و دچار ضایعات و مصرف بی رویه و بیهوده نشویم .
وی تصریح کرد: در صورت استفاده ی مطلوب از نهاده‌ها به تولید کمی و کیفی می رسیم به عبارتی رفاه نسبی تولیدکنندگان و بهره‌برداران عرصه کشاورزی تامین خواهد شد و محیط زیست و زندگی انسان‌ها آسیب نمی‌بیند و همچنین ساختار اقتصادی و شاخص‌های کلان مانند تولید پایدار، تورم ،اشتغال و هزینه‌های تولید نیز به سامان می رسد.
وی تصریح کرد: مدیریت بهره وری دارای یک چرخه چهار مرحله‌ای شامل شناسایی و تعیین شاخص‌ها شامل شاخص‌های عمومی مانند بهره وری نیروی کار ، بهره وری سرمایه و بهره وری کل عوامل تولید و شاخص های اختصاصی که بسته به ماهیت کار و فعالیت زیر بخش های کشاورزی ( زراعت ،باغبانی،دام و طیور و آبزیان)، متفاوت هستند.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: بررسی و تجزیه و تحلیل شاخص ها و ارزیابی عملکرد زیر بخش های یادشده ، برنامه ریزی برای اصلاح و بهبود فعالیت زیر بخش های چهار گانه و اجرای معقول و منطقی برنامه از دیگر مراحل بهره وری است.
این کارشناس ارشد ترویج تاکید کرد: شاخص‌های بهره وری در دو دسته خلاصه می شوند یک دسته شاخص های عمومی شامل بهره وری نیروی کار،سرمایه ثابت و کل عوامل تولید و دسته دیگر شاخص های اختصاصی که بستگی به نوع فعالیت زیر بخش‌های اجرایی دارد .مثلاً برخی از شاخص‌های بهره وری در حوزه زراعت عبارتند از تولید در واحد سطح، تولید به ازای یک واحد هزینه کاشت، تولید به ازای یک واحد هزینه داشت ، تولید به ازای یک واحد هزینه برداشت و شاخص بهره‌وری آب و یا زیر بخش دام و طیور از شاخص هایی مانند بهره وری گوشت قرمز، شیر و دان برخوردار است.
تورم‌‌‌های شکل گرفته در سال‌های اخیر باعث افزایش هزینه تولیدات کشاورزی شده و عدم‌سودآوری این بخش منجر به این شده که تولیدکنندگان تمایل کمتری به عرضه و تولید محصولات کشاورزی داشته باشند.
مسولان می گویند با توجه به این که نرخ ارز تجاری نسبت به ماه‌های گذشته رقم قابل توجهی است، به نفع صادرکننده است که صادرات بیشتری داشته باشد، همین مساله مقداری قیمت را بالا برده که این موضوع در حال مدیریت است.
بخش کشاورزی و توسعه و عمران روستاها به عنوان محور توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور، پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران همواره مورد توجه مسوولان و متولیان امر بوده و همین موضوع تحولات وسیعی را در عرصه کشاورزی پدید آورده است. اما به دلیل برخی ناهماهنگی‌‌‌ها و سیاست‌‌‌ها و روش‌های ناکارآمد، تداخل وظایف و بروز حوادث طبیعی چون خشکسالی و سیل بخش کشاورزی در سال‌های گذشته با دشواری‌‌‌هایی روبه‌رو بوده که مانع از رشد مطلوب این بخش شده است.
البته برخی در باره گرانی سیب زمینی می گویند دلیل گرانی سیب‌زمینی کاهش تولید است نه صادرات. یعنی با قیمت نازل سیب‌زمینی را در فصل برداشت از کشاورز خریده و بیش از نیمی از آن را صادر کرده‌اند، که همین امر باعث نوسان قیمت شده است و حالا برای کنترل بازار باید دست‌به‌دامن سیب‌زمینی‌های پاکستان و ترکیه شویم.
رئیس انجمن ملی سیب‌زمینی ایران، در جایی فرموده بارندگی‌های شدید در جنوب کرمان، همراه با بارش برف و سرمازدگی محصولات، روند برداشت و حمل سیب‌زمینی را کند کرده است. این مساله باعث کاهش عرضه و در نتیجه افزایش قیمت شده است.
هر چند که برخی می گویند از اردیبهشت‌ماه درباره ضرورت ذخیره‌سازی این محصول برای فصل زمستان به وزارت جهاد کشاورزی هشدار داده اند، اما به دلیل کمبود منابع مالی، ذخایر کافی برای کنترل قیمت در نظر گرفته نشد. وزیر جهادکشاورزی همواره بر حمایت از تولید داخل و تامین معیشت و سفره مردم تاکید دارد و با تنظیم بازار با چرخه تولید داخل و چرخه مصرف در کشور، واردات سیب‌زمینی قطع خواهد شد.
از جمله راهکار های خروج از چالش های پیش رو می‌توان به توجه به آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی ، رفع مشکلات فراروی کسب و کار ، بهره‌گیری از توان فکری ، فنی و تجربی بهره برداران ، تقویت مشوق‌های بهره وری توسط دولت ، اصلاح ساختار و نوسازی مکانیزاسیون ، توجه ویژه به صنایع تبدیلی و تکمیلی به منظور ارتقاء ارزش افزوده و کاهش ضایعات ، تثبیت و ساماندهی بازار کار و بازاریابی ، آموزش مدیریتی به بهره برداران به منظور تخصیص بهینه منابع و استفاده مناسب، مطلوب ، به موقع و به اندازه از نهاده‌ها به ویژه آب اشاره کرد.
کارشناسان معتقدند طی سال‌های گذشته به سبب برخی مشکلات در حوزه مکانیزاسیون، کشاورزان نسبت به نحوه توزیع و واگذاری ماشین‌‌‌آلات مشکل داشتند و قیمت‌ها هم از کارخانه تا بازار دو تا سه برابر می‌‌‌شد و دلالان حاکم این بازار بودند که این دلالی در بخش مکانیزاسیون زاییده سیاست‌‌‌های نادرست دستوری بود. ملک‌‌‌زاده با اشاره به رشد بالای قیمت تراکتور گفت: قیمت یک تراکتور حدود ۸۰۰ میلیون تومان شده و مشکلات بی‌‌‌کیفیتی دستگاه و هزینه‌‌‌های بالای نگهداری سبب شده کار برای کشاورزان سخت شود؛ بنابراین رفع مشکلات حوزه مکانیزاسیون کشاورزی باید در اولویت مسوولان باشد تا از کشاورزی معیشتی عبور کنیم.