اصطلاح “موزه سایت” تا اواخر دهه ۱۹۵۰ در ادبیات موزه‌شناسی ظاهر شد و ماهیت و نیاز به سایت موزه‌ها اولین دغدغه‌ای بود که توسط گروهی از کارشناسان یونسکو در اماکن و بناهای تاریخی در پاریس در اکتبر ۱۹۴۹ مورد بررسی قرار گرفت. عبارت “موزه‌های یادمانی” در گزارش منتشر شده به دلیل عدم وجود نام مناسب […]

اصطلاح “موزه سایت” تا اواخر دهه ۱۹۵۰ در ادبیات موزه‌شناسی ظاهر شد و ماهیت و نیاز به سایت موزه‌ها اولین دغدغه‌ای بود که توسط گروهی از کارشناسان یونسکو در اماکن و بناهای تاریخی در پاریس در اکتبر ۱۹۴۹ مورد بررسی قرار گرفت. عبارت “موزه‌های یادمانی” در گزارش منتشر شده به دلیل عدم وجود نام مناسب مورد استفاده قرار گرفت. در سال ۱۹۵۵، اصطلاح انگلیسی “سایت موزه” برای اولین بار توسط داگلاس آ. آلن در مقاله‌ای تحت عنوان سایت موزه‌ها در اسکاتلند بیان شد.
در این موزه‌ها، ارزشی که به شواهد فیزیکی و نمایش آن در مکان داده می‌شود، به‌ویژه برای حفاظت از آثار باستانی و استفاده از ساختارهای محافظ به منظور نمایش خرابه‌های حفاری جدید، از اهمیت بالایی برخوردار است. این روند، خود به نوعی بیانگر گسترش و توجه به این ایده است که فرم و مکان سایت موزه باستان‌شناسی باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که نه تنها آثار تاریخی را در بهترین شرایط ممکن نمایش دهند، بلکه به حفظ و استمرار آن‌ها کمک کنند. در این زمینه، سایت موزه هان یانگلینگ در شی‌آن چین، یکی از بهترین نمونه‌های این رویکرد است.
موزه هان یانگلینگ که در نزدیکی شهر شی‌آن واقع شده است، یک سایت باستان‌شناسی مهم و نمونه‌ای از ” سایت موزه ” است که به حفظ و نمایش گورستان امپراتور جینگ از سلسله هان غربی (۲۰۲ پیش از میلاد – ۹ میلادی) اختصاص دارد. این مقبره که به عنوان مقبره یانگلینگ شناخته می‌شود، یکی از کامل‌ترین و مهم‌ترین سایت‌های سلطنتی از این دوره است و مجموعه‌ای شگفت‌انگیز از آثار و اشیاء دفن شده را در خود جای داده است. این مقبره به‌خاطر ابعاد عظیم و پیچیدگی طراحی‌اش بی‌نظیر است و در آن، اولین قطب‌نمای سنگی شناخته‌شده جهان نیز کشف شده است. ساخت این مقبره از سال ۱۵۳ پیش از میلاد آغاز و تا ۱۲۶ پیش از میلاد ادامه داشت و محل دفن امپراتور جینگ و همسرش، ملکه وانگ است.
این مجموعه به مساحت حدود ۲۰ کیلومتر مربع گسترده شده و در منطقه‌ای روستایی در شمال شی‌آن قرار دارد. خود موزه در فضایی زیرزمینی واقع شده و شامل هزاران مجسمه سفالی از جنگجویان، حیوانات و همراهان است که هنر و آداب به خاک سپردن سلسله هان غربی را به خوبی نشان می‌دهد. این مجسمه‌ها که در ابتدا لباس‌پوشیده و با جزئیات فراوان بودند، شامل مجسمه‌های انسانی و حیوانی است که زندگی روزمره و آیین‌های آن دوران را به تصویر می‌کشند. همچنین در این سایت گودال‌هایی با مجسمه‌های سربازان سواره‌نظام و پیاده‌نظام کشف شده که برخی از آن‌ها به طور جزئی حفظ شده‌اند و برخی دیگر به دلیل پوسیدگی لباس‌ها از بین رفته‌اند.
در موزه هان یانگلینگ، علاوه بر مشاهده آثار باستانی، بازدیدکنندگان می‌توانند از برنامه‌های چندرسانه‌ای پیچیده‌ای که به‌وسیله فناوری‌های مدرن ارائه می‌شود، استفاده کنند. این برنامه‌ها به بازدیدکنندگان کمک می‌کنند تا درک بهتری از تاریخ و اهمیت این مکان پیدا کنند.
ساختارهای معماری حفاظتی در این موزه‌ به گونه‌ای طراحی شده که با کمترین مداخله، به حفظ شکوه و غنای سایت کمک کنند و در عین حال، ارتباط نزدیک‌تری با جامعه و بازدیدکنندگان برقرار کنند. سایت موزه هان یانگلینگ نه تنها آثار باستانی را در محیطی محافظت‌شده قرار داده، بلکه امکان مشاهده این آثار از زوایای مختلف در فضایی کم‌نظیر فراهم آورده است.

  • نویسنده : ونوشه شکری