ثروت بررسی می کند:  در حال حاضر بیش از ۳۲ میلیون مشترک برق در سراسر ایران به شبکه سراسری برق متصل هستند و ظرفیت اسمی تولید برق کشور ۷۳ هزار و ۷۴۴ مگاوات است.

در سراسر ایران در طول سال، خاموشی هایی ناشی از کمبود تولید، نارسایی تأسیسات انتقال و توزیع برق، تلفات شبکه، مصرف بی رویه، برق دزدی ها، بروز اشکالات فنی ناشی از عوامل جوی و سوانح و حتی سرقت تجهیزات انتقال و توزیع برق به وجود می آید. در این بین، متوسط میزان خاموشی برای هر مشترک در کشور بیش از ۷۰۰ دقیقه یعنی بیش از ۱۱ ساعت و نیم در سال است.

این درحالی است که میزان خاموشی ها در کشورهای پیشرفته دنیا برای هر مشترک فقط سالانه ۱۰ دقیقه است و استاندارد جهانی برای آن، ۱۱ دقیقه در سال به ازای هر مشترک است.

یعنی میزان متوسط خاموشی ها در ایران ۷۰ برابر کشورهای پیشرفته جهان و ۶۴ برابر استاندارد جهانی است.

ظرفیت تولید برق نیروگاه‌های کشور اما ۵۴ هزار مگاوات بوده و توسعه آن نیز با آهنگ بسیار کندی در حال انجام است. همچنین در طول یک دهه گذشته نیروگاه‌ها نیز فرسوده شدند و بازسازی یا تعمیرات اساسی روی آن‌ها انجام نشده و به طور کلی سرمایه‌گذاری در این حوزه برای توسعه آن به دلایل متعددی رخ نداده است. بر اساس آمارها ظرفیت نیروگاهی کشور از سال ۸۹ تا ۹۹ در یک بازه ۱۰ ساله نزولی بوده و از ۸.۸ درصد به ۲.۲ درصد کاهش یافته و متوسط رشد سالانه در ۱۰ سال گذشته نیز فقط ۳ درصد بوده است. این در حالی است که تقاضای برق در کشور به طور متوسط ۵ درصد بوده و این یعنی هر سال تولید برق از مصرف آن در کشور بیشتر عقب مانده است.

سال ۱۳۹۹ به ازای هر مشترک روزانه یک دقیقه خاموشی وجود داشت و این میزان در سال ۱۴۰۲ بیش از ۱۰ برابر شده و به ۹.۲ دقیقه رسیده است. از سال قبل خاموشی در بخش خانگی کاهش یافته، اما کمبود برق خود را به شکل تعطیلی صنایع که بخش مولد اقتصاد است، نشان داده است.

یک کارشناس صنعت برق درخصوص کمبود سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه برق می گوید: منابع درآمدی لازم در کشور برای تولید برق نیروگاه‌ها وجود ندارد و عدم همخوانی در نرخ‌گذاری‌ها در بخش خرید و فروش برق و اینکه قیمت خرید برق چندبرابر قیمت فروش آن شده است باعث‌شده تا سرمایه‌گذاری‌ها در این بخش سوددهی کافی نداشته باشد تا جایی که امروز می‌بینیم دولت تنها یک‌هفتم قیمت برق واقعی را از مردم می‌گیرد. این در حالی است که نیاز کشور به تولید برق بسیار بالاست و با توجه به رشد ۷ درصدی مصرف برق سال جاری نسبت به سال گذشته که رقم کمی هم نیست باید به فکر سرمایه‌گذاری‌های جدید بود.

تولید ناخالص داخلی ایران در تابستان سال گذشته ۳۴۴۸ هزار میلیارد تومان بود. اگر به اندازه تورم امسال همین رقم را در نظر بگیریم که بالاتر برود، عدد ۴۸۰۷ هزار میلیارد تومان به دست می‌آید. یعنی روزانه ۵۱۷۰۰ میلیارد تومان. به عبارتی در همین دو روز احتمال اینکه اقتصاد ایران بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان زیان دیده باشد؛ زیاد است. هرچند این فقط یک تخمین است و در اقتصاد غیرشفاف ایران، نمی‌توان به‌طور دقیق در این‌باره پیش‌بینی داشت.همچنین ناترازی در صنعت برق کشور موضوع پنهانی نیست و با جست‌وجویی در آمارها میزان آن مشخص می‌شود. سال گذشته بین ۱۰ تا ۱۲ هزار مگاوات ناترازی و کمبود در حوزه برق وجود داشته است. در سال ۱۴۰۰ نیاز مصرف برق کشور ۶۵ هزار مگاوات بوده که امسال با رشدی قابل پیش بینی به ۷۳ هزار مگاوات نیز رسیده است.

مسئله کشور فقط ناترازی برق نیست. ما کمبود گاز و آب هم داریم. به کمبود بنزین هم دوباره دچار شده‌ایم و این روند کمبود وناترازی در همه عرصه‌های تامین انرژی روزبه‌روز بیشتر می‌شود. ما با دولتی مواجه هستیم که مانع شکل‌گیری بازار است. بازار با واقعی کردن قیمت‌ها به رفتار مصرفی شکل می‌دهد.

کارشناسان می گویند دولت‌ها هر زمان که با ناترازی انرژی مواجه می‌شوند، دکمه «تعطیلی» کشور را فشار می‌دهند و مردم را روانه خانه و منزل خود می‌کنند. از دوره کرونا به این‌سو، «تعطیل کردن کشور» به یکی از ابزارهای دم‌دست دولت‌ها تبدیل شده است و تصمیم‌گیران بدون توجه به آثار این سیاست از آن به‌عنوان آبی روی آتش استفاده می‌کنند. تنها برق نیست که گرفتار ناترازی عمیقی شده است».

متاسفانه دولت سابق در زمینه توسعه نیروگاه‌ها، پایین‌ترین سهم را در مقایسه با دولت‌های قبلی داشته و به تعهدات خود طبق برنامه ششم توسعه عمل نکرده است. این در حالی است که اگر به سیاست‌های کلی «اقتصاد مقاومتی» (ابلاغ‌شده در سال ۹۲) اهتمام می‌شد، اکنون باید به شکل پایدار، مازاد تولید برق داشتیم و از صادرات آن درآمد ارزی کسب می‌کردیم. از سویی فاصله عجیب و عقب ماندگی کشور در این زمینه با نگاهی به آمارهای کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه بیشتر روشن شد. براساس آنچه تاکنون اعلام شده حدود ۳۵۰۰ نیروگاه خورشیدی خانگی در سراسر کشور وجود دارد و قرار بوده که ۲۵۰۰ هزار واحد نیز در مناطق محروم ایجاد شود. وزارت نیرو در سال ۱۴۰۰ نیز اعلام کرده بود که تا سال ۲۰۳۰ قرار بودده ایران به ۷۵۰۰ مگاوات برق از انرژی خورشیدی تولید شود اما با این عدد فاصله بسیاری وجود دارد.

علت این عقبگرد، تعهدی است که دولت قبل در «توافق پاریس»، بدون اطلاع یا تصویب مجلس به غرب (بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گازهای گلخانه‌ای در دنیا) داد و متعهد به کاهش مصرف سوخت فسیلی و گازهای گلخانه‌ای شد، بی‌آنکه جایگزینی برای تامین انرژی پایدار (از جمله برق هسته‌ای و انرژی‌های تجدیدپذیر) بیندیشد. دولت روحانی در یک دوره هشت‌ساله، پسرفت در هر دو حوزه قدیمی و جدید تامین برق را پذیرفت. خانم ابتکار رئیس‌ وقت سازمان محیط‌زیست درباره تعهد داده شده به غرب گفته بود: «در دولت‌ یازدهم‌ با برنامه‌ریزی‌ انجام ‌شده‌، حرکت‌ نزولی‌ استفاده‌ از سوخت‌های‌ فسیلی به‌ویژه‌ در نیروگاه‌ها آغاز شده‌ است».