تغییرات اقلیمی، با سرعتی بیسابقه، بسیاری از میراثهای جهانی یونسکو را با تهدیدهای جدی مواجه کرده است. از شهرهای تاریخی گرفته تا سایتهای باستانی، بسیاری از آنها به دلیل بالا آمدن سطح آب دریا، تغییرات شدید دما، طوفانها و خشکسالیهای مداوم در معرض تخریب قرار گرفتهاند. بهعنوان مثال، ونیز در ایتالیا سالهاست که قربانی بالا […]
تغییرات اقلیمی، با سرعتی بیسابقه، بسیاری از میراثهای جهانی یونسکو را با تهدیدهای جدی مواجه کرده است. از شهرهای تاریخی گرفته تا سایتهای باستانی، بسیاری از آنها به دلیل بالا آمدن سطح آب دریا، تغییرات شدید دما، طوفانها و خشکسالیهای مداوم در معرض تخریب قرار گرفتهاند.
بهعنوان مثال، ونیز در ایتالیا سالهاست که قربانی بالا آمدن سطح آب و سیلابهای مکرر شده و سازههای تاریخیاش در معرض فرسایش قرار دارند. در قطب شمال، سایتهای میراثی مردم بومی به دلیل ذوب شدن یخها و فرونشست زمین تهدید میشوند. همینطور در آفریقا، تغییرات اقلیمی باعث شده برخی مناطق حفاظتشده حیاتوحش که بخشی از میراث طبیعی جهان هستند، به دلیل خشکسالی و کمبود منابع آبی آسیب ببینند.
اما این فقط یک تهدید فیزیکی نیست؛ تغییر اقلیم میراث ناملموس، مثل سنتها، آیینها و دانشهای بومی را هم تهدید میکند. وقتی جامعهای مجبور به مهاجرت از خانه اجدادیاش میشود، بخشی از حافظه جمعی و دانش سنتی آن نیز از بین میرود.
بسیاری از متخصصان بر این باورند که حفاظت از میراث جهانی در برابر تغییرات اقلیمی نیازمند برنامهریزی دقیق و همکاری بینالمللی است. راهکارهایی مثل مقاومسازی سازهها، ثبت دیجیتال میراث، انتقال دانش سنتی به نسلهای آینده و البته کاهش انتشار کربن باید همزمان انجام شوند. اما در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، کمبود منابع مالی و اولویتهای فوری دیگر، این اقدامات را دشوار کرده است. نکته مهم این است که تغییرات اقلیمی فقط یک تهدید زیستمحیطی نیست؛ بلکه تهدیدی برای هویت فرهنگی و تاریخی بشر است. هر بنای تاریخی یا سایت طبیعی که تخریب میشود، بخشی از روایت مشترک ما درباره گذشته و پیوند ما با طبیعت از دست میرود.
به همین دلیل، ضروری است که هنرمندان، پژوهشگران و مسئولان میراث فرهنگی با هم همکاری کنند تا آگاهی عمومی نسبت به این مسئله افزایش یابد. نمایشگاههای هنری، مستندها، و برنامههای آموزشی میتوانند مردم را نسبت به بحران تغییرات اقلیمی و ارتباط آن با میراث فرهنگی حساستر کنند. امروز، حفاظت از میراث جهانی دیگر فقط به معنی نگهداری از سنگها و بناها نیست؛ بلکه به معنی حفاظت از حافظه و هویت جمعی ما در برابر بحرانهایی است که آینده بشر را تهدید میکنند.
- نویسنده : ونوشه شکری
Thursday, 12 June , 2025