بارها و بارها به این نکته اشاره شده که اعتیاد یک نوع بیماری است و فرد معتاد ،مریض اما فرق این بیماری با دیگر بیماری ها این است که ،فرد با اراده و خواسته خود بیمار شده و رهایی از این بیماری خود خواسته به مراتب سخت تر از بیماری هایی است که ناخواسته به آن دچار می‌شویم .
زیرا که فرد بیمار با عوامل بیرونی، میل دارد و تلاش می کند که ازبیماری رها شود اما فرد معتاد، تمایلی به ترک بیماری ندارد و اگر در مقطعی بیماری را ترک کند چون خود خواسته است بار دیگر آن را به بدن خود وارد می کند و این است که فرد معتاد برای رهایی از چنگ اعتیاد ،مدام در جدال با خود خواهد بود و بیشتر انرژی و اراده خود را در دوگانگی رفتاری بین خواستن ، نخواستن و تردید از دست خواهد داد وبدون اراده جسم خود را به ورطه نابودی و مرگ می کشاند .
فرد معتاد هیچ کدام از رفتارهایش ارادی نیست و مواد مخدر است که بسیاری از تصمیم ها را برایش می گیرد و این یعنی خطر ،خطری بزرگ از ماده ای که اراده و عقل فرد را ذایل و با وقوع هر گونه بزه در اجتماع توسط فرد معتاد ، قتل ، دزدی ،دعوا ،درگیری و ….. قانون نمی تواند مجازات درستی را برای فرد معتاد وضع کند زیرا که حالت های فرد متاثر از مواد و غیر ارادی بوده است بنابر این افراد معتاد بیمارانی هستند به مراتب خطر ناک تر از بیماران روانی زیرا که بیماران روانی ،بستری می شوند اما بیماری اعتیاد به مراتب آسیب های بسیار زیادی برای خانواده ها خواهد داشت نهایت کاری که برای افراد معتاد صورت می‌پذیرد بستری شدن در کمپ ، سم زدایی و یا مشاوره است که کلیه هزینه های جسمی و روحی آن متحمل خانواده ها خواهد بود خانواده ها مجبورند در کنار بیماران خود سال ها عمرخود را بگذرانند و آسیب ببینند چه بسیار خانواده هایی که بدلیل وجود فرد معتاد خواهرهای دم بخت خود را خانه نشین و مجرد نگه داشته اند و چه دخترانی که بدلیل داشتن پدر و یا برادر معتاد ازدواج های ناموفق و بدی داشته اند و هیچ موسسه و ارگانی آنگونه که باید بخش حمایتی برای خانواده های آسیب دیده و بیماران درگیر در این حوزه ارائه نداده است .
مثلا مادری که فرزند معتاد در خانه دارد می‌بایست تا آخر عمر بار فرزندش را خود و خانواده به دوش بکشند و حال اینکه اطرافیان به شدت دچار سرخوردگی و آسیب خواهند شد .

آنچه امروز از اهمیت خاصی برخوردار است نگاه به سلامت جامعه و نسلی است که در آینده نزدیک سکان دار اداره امور کشور خواهد بود و جامعه ای دچار پیشرفت خواهد شد که نسلی سلامت را از نظر روحی ، روانی و جسمی تحویل اجتماع دهد در این راستا دولتمردان میبایستی با برنامه ریزی های صحیح و اصولی شرایطی را فراهم کنند تا حتی الامکان پتانسیل های جوانان و نوجوانان در راستای صحیح و اصولی قرار بگیرد باتبع نقش تربیت و خانواده ها نیز، اهمیت ویژه ای خواهد داشت .
اما آنچه امروز به یکی از معضلات دشوار در بسیاری از جوامع تبدیل شده مغوله اعتیاد است . اعتیاد به مواد مخدر جزو یکی از غلط ترین عادت های زندگی است که می تواند زندگی فرد مبتلا به مصرف مواد مخدر و حتی اطرافیانش را به شدت تحت تأثیر قرار بدهد. متأسفانه این عادت غلط هر روز بیشتر در جامعه رشد می کند و بیشترین افرادی که در دام اعتیاد می افتند قشر جوان هستند. از آنجایی که جوانان و نوجوانان در حساس ترین و آسیب پذیر ترین دوران زندگی خود قرار دارند به راحتی ممکن است دچار اعتیاد شوند.
معمولا اعتیاد در جوانان به دلیل عدم آگاهی و دانش ناکافی، عوارض جسمی و روانی بیشتری به همراه دارد. با وجود اینکه اعتیاد به مصرف هر ماده مخدری روز به روز در حال گسترش است اما رایج ترین ماده مخدر در میان نوجوانان خصوصا در دوران دانشجویی گل یا ماری جوانا است. آنقدر اعتیاد به مصرف گل، ماری جوانا و حشیش که همگی از یک نوع گیاه به دست می آیند، زیاد است که حتی جستجوی کلینیک ترک گل به تنهایی آمار بالایی دارد.
رواج و استفاده این مواد مخدر مخصوصا در دانشجویان که جزئی از افراد فرهیخته و مورد نیاز کشور محسوب می‌شوند زنگ هشداری است جدی، برای مسئولان تا موضوع را ریشه یابی و از تسریع آن جلوگیری کنند سهل الوصول بودن این گونه مواد ها در جامعه خصوصا در اقشار جوان فاجعه بار است .

با وجود اینکه مصرف الکل در کشورهای اسلامی غیر مجاز است اما نباید از اعتیاد به این نوشیدنی غافل شد زیرا می تواند به اندازه مواد مخدر سلامت جسمی و روانی فرد را تحت تاثیر خود قرار بدهد.
گرایش افراد به سوء مصرف مواد مخدر می تواند دلایل متفاوتی داشته باشد. از آنجایی که در دوران نوجوانی، فرد به شدت تحت تاثیر افراد دیگر قرار می گیرد ممکن است دلایل اعتیاد در نوجوانان و جوانان کمی متفاوت باشد.
شاید بتوان گفت که عمده ترین دلایل اعتیاد افراد به مصرف مواد مخدر همین دلایل فردی است. بسياری از روانشناسان هم علل رفتارهای انحرافی را ریشه در تفکرات خود فرد می دانند. علل روانی اعتیاد که باعث گرایش جوانان به اعتیاد می شود شامل موارد زیر است.
فشارهای بیش از حد عصبی
فشار تحصیلی مانند بحران کنکور یا بیداری های شب امتحان
عدم آگاهی فرد از مضرات مواد مخدر
اختلال های شخصیتی مانند انزوا و کمبود اعتماد به نفس
شخصیت های متزلزل و رشد نیافته
تمایل به تجربه زندگی بدون مشکل
انگیزه های درمانی برای کاهش درد بدون تجویز پزشک
کنجکاوی
مشکلات خانوادگی بسیاری وجود دارند که می توانند دقیقا در دوران نوجوانی فرد را به سمت سوء مصرف مواد مخدر هدایت کنند. صرفا فقر و شرایط بد مالی دلیل اعتیاد جوانان نیست بله بسیاری از افراد در خانواده های ثروتمند نیز در دام اعتیاد می افتند. بیشترین آمار مصرف کوکائین و ترک کوکائین مربوط به افراد با وضع مالی خوب است. رایج ترین دلایل خانوادگی موثر در اعتیاد جوان موارد زیر هستند
کمبود محبت از طرف والدین
افراط در محبت و جلوگیری از رشد استقلال فردی
محدودیت بیش از اندازه
تبعیض بین فرزندان
رفاه بیش از اندازه اجازه ندادن به تلاش فرزندان
آسیب احساسی (از دست دادن اعضای خانواده، روابط نامناسب والدین با یکدیگر یا طلاق)
اعتیاد یکی از اعضای خانواده
فقر مالی
دانش ناکافی والدین
ناگفته نماند که دلایل اجتماعی تاثیر گذاری در اعتیاد جوانان به مواد مخدر وجود دارد که در اینجا به نمونه ای از آن ها اشاره می کنیم.

دسترسی آسان به مواد مخدر
بیکاری و عدم اشتغال زایی
اختلاف طبقاتی شدید
فرهنگ محل زندگی
ارتباط با افراد ناباب
این موارد در زمینه اجتماعی می توانند منجر به اعتیاد افراد شوند که بخشی از آن ها از طریق خانواده و بخش دیگری از جانب مسئولین قابل کنترل هستند.
تربیت درست و اصولی و حمایت صحیح والدین از فرزندان نه تنها می تواند باعث پیشگیری از ابتلا به اعتیاد شود بلکه در درمان اعتیاد نیز می توانند به شدت موثر باشند. اگر بتوانیم جوانانی که در دام اعتیاد افتاده اند را به درستی راهنمایی کنیم قطعا در تجربه یک ترک اعتیاد بدون بازگشت به آن ها کمک کرده ام.
برای رهایی از این بلای خانمان سوز مسئولان، خانواده ،جامعه و فرد نقش مهمی خواهند داشت .