به دنبال شیوع کرونا در ایران بیشتر کسب و کارها آسیب دیده و با مخاطرات بسیاری مواجه شدند. مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی به بررسی و تحلیل فرصتها و تهدیدهای کرونا برای کسب وکارهای ایرانی پرداخته و سه سطح ریسک بین المللی، ملی و صنعت و کسب و کار را که کسب و کارهای ایرانی با آن مواجه شده اند، شناسایی کرده است.

کاهش تولید و تقاضای جهانی و شوک به بازار عرضه

در ریسک اول و سطح بین المللی، به موازات کاهش تولید در جهان تحت تاثیر کرونا، زنجیره تامین نیز به شدت دچار چالش شده و تقاضای نهایی برای کالا و خدمات کاهش یافته است. فارغ از شوک کوتاه مدتی که به بازار عرضه و تقاضا وارد شده، به دلیل نامشخص بودن زمان پایان کامل کرونا در جهان، ریسک بازگشت آن و درگیری بیشتر کشورها با این بیماری، صادرات کالاهای غیرنفتی کشور به ویژه به کشورهای همسایه و تامین مواد اولیه مورد نیاز صنایع و کسب و کارهای داخلی نیز دچار مشکل شده است.

کاهش درآمدهای ارزی و مالیاتی و کسری بودجه دولت

در ریسک دوم و سطح ملی، کاهش صادرات به کشورها، در کاهش درآمدهای ارزی و کاهش مالیات از کسب و کارها در کاهش منابع درآمدی دولت اثرگذار است.

کسری بودجه دولت نیز به دلیل افزایش هزینه های ناشی از کرونا از قبیل اختصاص تسهیلات حمایتی و بودجه های بهداشت و درمان افزایش یافته و به دلیل ناپایداری وضعیت بنگاهها و آسیب دیدگی کسب و کارها درآمدهای دولت کاهش یافته است.

افزایش ریسک کسب و کارها و کاهش فروش و بهره وری

ریسک سوم در سطح صنایع و کسب و کارها است که در این سطح، شرکتها به لحاظ عرضه با مشکلات بسیاری در بحث لجستیک و زنجیره تأمین مواد اولیه، کاهش فروش و بهره وری مواجه هستند و به لحاظ تقاضا نیز سلیقه و انتظار مشتریان در حال تغییر است که این امر افزایش ریسک کسب و کارها را به دنبال دارد؛ البته مشاغلی که بر بستر اینترنت به فعالیت ادامه داده و فروش آنلاین داشته اند، همچنین تولیدکنندگان محصولات بهداشتی و مواد غذایی و شرکتهای دارای قابلیت دورکاری، ریسک پایین تری را تجربه می کنند.

بررسی ها نشان می دهد مشاغل خدماتی با شیوع کرونا، بیشترین آسیب را متحمل و با کاهش تقاضا روبه رو شدند که در این بخش محاسبه میزان دقیق اثرپذیری مشاغل زیرمجموعه بخش خدمات مشکل تر از مشاغل زیرمجموعه بخشهای تولیدی است.

تاب آوری مشاغل و تبدیل تهدیدات کرونا به فرصت

بر اساس این گزارش، تجربه و سیاست کشورها در مواجهه با بحرانهایی نظیر کرونا، افزایش تاب آوری است چرا که تاب آوری کسب و کارها در این شرایط از اهمیت بالایی برخوردار است.

صرفنظر از چالش ها و تهدیدهایی که کرونا به وجود آورده نباید فرصت هایی که در شرایط کرونا می توان خلق کرد را نادیده گرفت؛ پیش نیاز تبدیل تهدید فراگیری بیماری کرونا به فرصت برای کسب درآمد در انواع کسب وکارها، روی آوردن به تفکرات خلاقانه و مبتکرانه در زمینه های کاری و ظهور فرصتهایی نظیر توسعه مشاغل خانگی، رواج کسب وکارهای دیجیتالی، توسعه استارت آپها و همچنین استقرار کامل و رشد فزاینده دولت الکترونیک و تسهیل دریافت مجوزهای کسب و کار است.

برای حمایت از مشاغل و کسب وکارها در دوران کرونا، اعمال تخفیف های مالیاتی، معافیتهای بیمه ای، حمایتهای مالی و اعطای تسهیلات سرمایه در گردش از جمله پیشنهاداتی است که می تواند مورد توجه واقع شود. در عین حال ارائه مجوز برای راه اندازی فروشگاههای مجازی و توسعه کسب و کارهای اینترنتی و فعال شدن دیپلماسی اقتصادی کشور به جهت حفظ بازارهای صادراتی و وارداتی موضوعی است که در شرایط کرونا باید در دستور کار قرار گیرد.